vrijdag 18 februari 2011

Het concert (5 februari 2010)

In het begin was het best wennen. Ik zag 'Rain Man' voor de tweede keer, en opeens bleek Dustin Hoffman Italiaans te spreken. Dat was een jaar of tien geleden. En vandaag is het nog steeds zo. Zo goed als alle buitenlandse films gaan in een nagesynchroniseerde versie de bioscoopzalen in. Als je weet hoe de originele stem is, merk je soms met verbazing hoeveel de Italiaanse stem op de originele lijkt. En als je weet hoe de originele stem is, merk je soms hoe beter de Italiaanse stem bij de buitenlandse eigenaar past als de originele.
Hoewel een nagesynchroniseerde film veel van haar 'ziel' verliest is het niet te ontkennen dat Italianen meesters zijn in het 'dubbelen' van de stemmen. Er zijn stemmen die bijna even beroemd zijn als de acteurs, en het is een regel dat één stem voor het leven gekoppeld blijft aan dezelfde acteur.

Vandaag gaat 'Le concert' in Italië in première. Of beter, 'il concerto', want zo heet de laatste film van Radu Mihaileanu bij ons. Natuurlijk is hij in het Italiaans.
Ik had echter het geluk er op tijd achter te komen dat mijn 'stam-bioscoop' - de Astra in Trento - het voor elkaar had weten te krijgen een voorpremière te organiseren (eerder was de film slechts op het Filmfestival van Rome te zien geweest), en zo heb ik 'Het Concert' vorige week donderdag al kunnen zien. Het was een hele bijzondere avond, zo'n zonnestraalte dat onverwacht door het grijze monotone wolkendek van de werkweek doorbreekt.
Het was de dag na de wereldherdenkingsdag van de slachtoffers van de holocaust, en voor de film vertoond werd trad de Ziganoff op, een regionale groep die, zoals leider Renato Morelli het aangaf, pingpongt tussen de stijlen klezmer en de vroege jazz uit het begin van de vorige eeuw. De groep is genoemd naar Mishka Ziganoff.

Ziganoff Jazzmer Band

Hun concert was een goed gekozen verbinding tussen de herdenking, die in Italië altijd veel aandacht krijgt, en ‘Le Concert’, de film waarin Andrei Filipov, dirigent van het Bolshoi-orkest in het Rusland van Breznev, ontslagen wordt om het simpele feit dat hij de joodse muzikanten niet uit zijn orkest wilde weren.
En dan de verrassing. Omdat de film nog niet in distributievorm voorradig was moesten we genoegen nemen met de in het Italiaans ondertitelde versie. Wauw! De Russen spraken Russisch, en de Fransen spraken Frans! Dat was op zich al een reden voor enthousiasme. Een enthousiasme dat slechts toenam bij het zien van de film.



De film gaat dus over Andrei Filipov. Nadat hij als orkestmeester ontslagen is (vernederd, want dit gebeurd tijdens een publiek optreden van zijn orkest) blijft hij als klusjesman en schoonmaker in het concertgebouw van Moskou werken. We zijn 30 jaar verder en op een dag onderschept hij een fax waarmee het Bolshoi-orkest voor een concert in Parijs wordt uitgenodigd. In een waanzinnige bui besluit hij dat zijn orkest van weleer daar moet spelen. Zijn beste vriend, voormalig orkestlid en nu chauffeur op een ambulance, verklaart hem voor gek, maar laat zich uiteindelijk toch meeslepen door het enthousiasme van Andrei. Met veel moeite worden de voormalige muzikanten terug opgespoord, met steun van een sponsor (een element uit de entourage van de hedendaagse Russische mafia) krijgen ze het zelfs voor elkaar de reis te betalen. Er blijven slechts twee ‘minieme’ puntjes over: Filipov wil met alle geweld Tchaikovsky’s ‘concert voor viool in D major opus 35’ uitvoeren en als soliste wil hij niemand anders als de Franse Anne-Marie Jacquet. Natuurlijk is daar een reden voor.


‘Le Concert’ zou een drama kunnen zijn (in feite is het verhaal dat ook), maar Mihaileanu heeft de film een compleet andere richting opgestuurd en er een comedie met een gouden randje van gemaakt. De titel zegt het al, het is een film waarin de muziek een hoofdrol speelt, maar niet alleen de klassieke muziek. Toen de in Boekarest geboren regisseur student was verruilde hij Roemenie voor Frankrijk om aan het regime van Ceausescu te ontkomen, maar hij heeft zijn ‘roots’ nooit willen verloochenen. Dat komt in zijn films, naast enige politieke zinspelingen, vooral tot uitdrukking in zijn muziekkeuze. Gipsy-muziek speelde in zijn ‘Train de vie’ al een hele belangrijke rol, en komt in ‘Le concert’ verrassend vaak de hoek om kijken.

Het duel uit 'Train de vie'.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten